Από το Καλοκαίρι 2025 το «Κυνήγι» των 50 Δισ. Οφειλών στον ΕΦΚΑ από Ιδιωτικές Εταιρείες: Τι Σημαίνει για τους 1,9 Εκατ. Μικροφειλέτες

Από το καλοκαίρι του 2025, ο ΕΦΚΑ ετοιμάζεται να περάσει σε μια νέα εποχή διαχείρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, που αγγίζουν τα 50 δισ. ευρώ, αναθέτοντας υποστηρικτικές υπηρεσίες σε ιδιωτικές εταιρείες και funds μέσω διεθνούς διαγωνισμού. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, η κίνηση αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της εισπραξιμότητας των ασφαλιστικών εισφορών, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ωστόσο, η απόφαση έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και συνδικαλιστικούς φορείς, που φοβούνται ότι οι μικροφειλέτες – περίπου 1,9 εκατομμύρια ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες – θα βρεθούν υπό ασφυκτική πίεση. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι, πώς θα επηρεαστούν οι οφειλέτες και τι προτείνουν οι φορείς για μια πιο δίκαιη λύση; Ας εξετάσουμε την κατάσταση αναλυτικά.

Το Μέγεθος του Προβλήματος: 50 Δισ. Ευρώ και 1,9 Εκατ. Μικροφειλέτες

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) για το τέταρτο τρίμηνο του 2024, οι οφειλές προς τον e-ΕΦΚΑ ανέρχονται σε 49,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 32 δισ. ευρώ είναι κύριες οφειλές και τα υπόλοιπα προσαυξήσεις και πρόστιμα. Το 88% των οφειλετών, δηλαδή 1.888.365 φυσικά πρόσωπα, χρωστούν έως 30.000 ευρώ ο καθένας, δημιουργώντας χρέος 13,18 δισ. ευρώ. Αναλυτικά:

• 575.353 οφειλέτες (73,44%) με χρέη έως 15.000 ευρώ, συνολικού ύψους 6,41 δισ. ευρώ.
• 313.012 οφειλέτες με χρέη από 15.000 έως 30.000 ευρώ, που αντιστοιχούν σε 6,77 δισ. ευρώ.

Αυτοί οι μικροφειλέτες, κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες, βρίσκονται στο επίκεντρο της νέας νομοθετικής ρύθμισης. Σύμφωνα με στοιχεία από το Υπουργείο Εργασίας, 7 στους 10 επαγγελματίες και αγρότες εγκαταλείπουν τις υφιστάμενες ρυθμίσεις λόγω οικονομικής δυσπραγίας, ενώ 9 στους 10 επιλέγουν τη χαμηλότερη ασφαλιστική κλάση για το 2025, οδηγώντας σε χαμηλότερες συντάξεις. Επιπλέον, 300.000 επαγγελματίες παραμένουν χωρίς σύνταξη λόγω οφειλών, και 4 στους 10 δεν έχουν πρόσβαση σε περίθαλψη.

Η Νέα Στρατηγική: Ιδιωτικές Εταιρείες και Funds στη Διαχείριση Οφειλών

Από το καλοκαίρι του 2025, ιδιωτικές εταιρείες και funds θα αναλάβουν υποστηρικτικές υπηρεσίες για τη διαχείριση των οφειλών, μετά από διεθνή διαγωνισμό. Σύμφωνα με τροπολογία που κατέθεσε η Υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, οι εταιρείες αυτές θα:

• Ενημερώνουν τηλεφωνικά τους οφειλέτες για το χρέος τους.
• Κατηγοριοποιούν τις οφειλές με βάση τη δυνατότητα είσπραξης και τις οικονομικές δυνατότητες των οφειλετών.
• Διαχωρίζουν τους «στρατηγικούς κακοπληρωτές» από όσους μπορούν να τηρήσουν ρυθμίσεις.

Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι οι εταιρείες δεν θα λειτουργούν όπως οι εισπρακτικές εταιρείες που διαχειρίζονται κόκκινα δάνεια, αλλά θα έχουν κυρίως ενημερωτικό ρόλο, με αυστηρούς όρους για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, δημοσιεύματα και αναρτήσεις σε πλατφόρμες όπως το X εκφράζουν ανησυχίες ότι τα χρέη προς τον ΕΦΚΑ μετατρέπονται σε «εμπόρευμα», με πιθανές πιέσεις μέσω εξωδίκων και κατασχέσεων.

Αντιδράσεις και Εναλλακτικές Προτάσεις

Η απόφαση έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από φορείς όπως η ΓΣΕΒΕΕ, η ΕΣΕΕ και το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο, που θεωρούν ότι η ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες θα επιδεινώσει την οικονομική πίεση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, χωρίς να βελτιώσει την εισπραξιμότητα. Οι φορείς προτείνουν:

• Ρύθμιση 100-120 δόσεων για ασφαλιστικές και φορολογικές οφειλές, με επιτόκια 3-4%, για να δοθεί «ανάσα» στις επιχειρήσεις.
• Κούρεμα προσαυξήσεων για όσους συμμορφώνονται με τις ρυθμίσεις.
• Ενίσχυση των υπηρεσιών του ΕΦΚΑ με προσωπικό, αντί για ανάθεση σε ιδιώτες.

Η ΓΣΕΒΕΕ, σε ανακοίνωσή της στις 3 Απριλίου 2025, τόνισε ότι η κίνηση θα πλήξει το εγχώριο επιχειρείν, ενώ συνδικαλιστικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι μικροφειλέτες δεν είναι «κακοπληρωτές», αλλά θύματα διαδοχικών κρίσεων (μνημόνια, πανδημία, ενεργειακή κρίση).

Υφιστάμενες Ρυθμίσεις: Τι Ισχύει Σήμερα

Παρά τις επικρίσεις, ο ΕΦΚΑ προσφέρει επιλογές ρύθμισης οφειλών, όπως:

• Πάγια ρύθμιση (Ν. 4152/2013): Έως 24 δόσεις για ληξιπρόθεσμες οφειλές, ή 48 δόσεις για οφειλές από ελέγχους.
• Εξωδικαστικός Μηχανισμός (Ν. 4738/2020): Έως 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, ή έως 420 δόσεις για μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Το 2024, 27.538 ρυθμίσεις ολοκληρώθηκαν, με συνολικό ποσό 9,1 δισ. ευρώ.
• Ειδική ρύθμιση (Ν. 4611/2019): Ρύθμιση οφειλών έως 31/12/2018 για ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες, με δυνατότητα επανένταξης για όσους έχασαν προηγούμενες ρυθμίσεις.

Παρά τα μέτρα, η χαμηλή συμμόρφωση οφείλεται στην οικονομική δυσπραγία, με πολλούς οφειλέτες να αδυνατούν να τηρήσουν τις δόσεις. Η πρόσφατη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1 μονάδα το 2025 (συνολική μείωση 5,4% από το 2019) αναμένεται να ελαφρύνει το βάρος, αλλά δεν θεωρείται επαρκής.

Κίνδυνοι και Προκλήσεις

Η ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες εγείρει ανησυχίες για:

• Πιέσεις στους μικροφειλέτες: Παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, υπάρχει φόβος ότι οι εταιρείες θα υιοθετήσουν επιθετικές πρακτικές, όπως αυτές που παρατηρούνται στα κόκκινα δάνεια.
• Προστασία δεδομένων: Η διαχείριση προσωπικών δεδομένων από ιδιώτες απαιτεί αυστηρούς ελέγχους για την αποφυγή παραβιάσεων.
• Κοινωνικές επιπτώσεις: Η πίεση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση της αγοράς, με 8 στα 10 νοικοκυριά να αδυνατούν να καλύψουν απρόβλεπτα έξοδα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.

Τι Μπορούν να Κάνουν οι Οφειλέτες

Για να προστατευθούν, οι οφειλέτες μπορούν:

1. Να αξιοποιήσουν τις υπάρχουσες ρυθμίσεις μέσω της πλατφόρμας του ΚΕΑΟ, υποβάλλοντας αίτηση για 24-240 δόσεις, ανάλογα με την κατηγορία της οφειλής.
2. Να συμβουλευτούν ειδικούς: Οικονομικοί σύμβουλοι και δικηγόροι μπορούν να βοηθήσουν στη διαπραγμάτευση με τον ΕΦΚΑ.
3. Να συμμετάσχουν σε συλλογικές δράσεις: Φορείς όπως η ΓΣΕΒΕΕ προωθούν προτάσεις για ευνοϊκότερες ρυθμίσεις.
4. Να ενημερωθούν για τις υποχρεώσεις τους: Η έγκαιρη ανταπόκριση στις ειδοποιήσεις του ΚΕΑΟ αποτρέπει την κλιμάκωση σε αναγκαστικά μέτρα.

Συμπέρασμα: Η Ανάγκη για Ισορροπία

Η απόφαση να εμπλακούν ιδιωτικές εταιρείες στη διαχείριση των οφειλών του ΕΦΚΑ αποτελεί μια προσπάθεια ενίσχυσης της εισπραξιμότητας, αλλά κινδυνεύει να επιδεινώσει την πίεση στους μικροφειλέτες, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας. Μια πιο δίκαιη προσέγγιση θα περιλάμβανε ευνοϊκές ρυθμίσεις, κούρεμα προσαυξήσεων και ενίσχυση των υπηρεσιών του ΕΦΚΑ, αντί για την ανάθεση σε ιδιώτες. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η κυβέρνηση θα λάβει υπόψη τις αντιδράσεις και θα προσαρμόσει τη στρατηγική της.