Πού οδηγούνται οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας; - Οι "βόμβες" στα χέρια Μπάιντεν

Η τεταμένη σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας φτάνει σε σημείο καμπής, καθώς η τουρκική κυβέρνηση έχει πάρει μια ολοένα και πιο αυταρχική στροφή και έκανε αμφισβητήσιμες επιλογές εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια

Η Ουάσιγκτον όλο αυτό το χρονικό διάστημα ανησυχούσε με τη στάση της Άγκυρας κάνοντας "υπομονή" και αναμένοντας η Τουρκία να αρχίσει σταδιακά να αλλάζει πορεία.

Όμως αυτή η υπομονή των ΗΠΑ φθάρθηκε, καθώς η Άγκυρα έχει επανειλημμένα αποτύχει να μετριάσει τις ανησυχίες της, προβαίνοντας ακόμη και σε εχθρικές ενέργειες εναντίον τους, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση της  φυλάκισης του Andrew Brunson, ενός χριστιανού ιερέα από τη Βόρεια Καρολίνα, με την κατηγορία της τρομοκρατίας.

 ΗΠΑ και Τουρκία έχουν πολλές και σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους τα τελευταία χρόνια.

1. Κούρδοι

Η τουρκική κυβέρνηση πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν λάβει σοβαρά υπόψη τις προκλήσεις  για την ασφαλειά της  και έχει δηλώσει απογοητευμένη  με την υποστήριξη των ΗΠΑ  στους Κούρδους του YPG.

Θεωρεί η Άγκυρα ως δεδομένους των δεσμούς του YPG με το ΡΚΚ το οποίο ΗΠΑ και ΕΕ έχουν κυρήξει τρομοκρατική οργάνωση.

Ο πρωταρχικός στόχος της Άγκυρας στη Συρία ήταν να εμποδίσει το YPG να δημιουργήσει μια αυτόνομη κουρδική περιοχή κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, θεωρώντας ότι η εδαφική συνέχεια κουρδικών πληθυσμών στη ΝΑ Τουρκία-Βόρεια Συρία -Βόρειο Ιράκ, θα αποτελούσε μια σημαντική παράμετρο στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.

Για τον λόγο αυτό η Άγκυρα ανέλαβε στρατιωτική δράση εναντίον των δυνάμεων YPG τον Ιανουάριο του 2018.

2. Πραξικόπημα 2016

Πολλοί Τούρκοι παραμένουν προβληματισμένοι επειδή πιστεύουν ότι υπάρχει έλλειψη κατανόησης των δυτικών ηγετών στο να αντιληφθούν το τραύμα που τους προξένησε η απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016.

Παρά την αντίθεση με τον Ερντογάν στο εκλογικό σώμα, υπήρχε σπάνια συναίνεση σε όλο το πολιτικό φάσμα ότι το στρατιωτικό πραξικόπημα δεν ήταν η λύση, ενώ υπάρχει περαιτέρω ανησυχία καθώς ο κατηγορούμενος ως εγκέφαλος του, Ισλαμικός κληρικός Fethullah Gulen, διαμένει νόμιμα στην Πενσυλβανία των ΗΠΑ.

Η Άγκυρα έχει παράσχει σωρεία εγγράφων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ σε μια προσπάθεια να αποδείξει την ενοχή του Γκιουλέν.

Η Ουάσιγκτον ωστόσο δεν βρήκε τα αποδεικτικά στοιχεία αρκετά πειστικά, ώστε ο ομοσπονδιακός δικαστής να δώσει εντολή έκδοσης του Γκιουλέν στην Τουρκία προκειμένου να δικαστεί.

Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν αυτό το αδιέξοδο, αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν πραγματοποιήσει αρκετές τεχνικές συναντήσεις με τους Τούρκους ομολόγους τους, για να συζητήσουν τα στοιχεία που παρουσιάζονται.

Οι Αμερικανοί πέραν των ανωτέρω, ενοχλούνται από τον υπερβολικό ζήλο  της τουρκικής κυβέρνησης για τη σύλληψη ύποπτων συνωμοτών του πραξικοπήματος, αφού αυτός μετατράπηκε σε κυνήγι εναντίον των πολιτικών αντιπάλων του.

Αμέσως μετά το πραξικόπημα, επιβλήθηκε τρίμηνη κατάσταση έκτακτης ανάγκης η οποία επεκτάθηκε επανειλημμένα.

Ακολούθησε η φυλάκιση αρκετών Αμερικανών πολιτών, καθώς και Τούρκων υπαλλήλων δύο προξενείων των ΗΠΑ, με αβάσιμες κατηγορίες για συνδέσεις με το PKK και τον Gulen.

Η υπόθεση του ιερέα Μπράνσον την οποία μνημονεύσαμε νωρίτερα προκάλεσε τη μεγαλύτερη δυνατή κατακραυγή στις Ηνωμένες Πολιτείες και έλαβε πολύ σοβαρές διαστάσεις, αφού ενεπλάκη άμεσα η κυβέρνηση των ΗΠΑ και ο Αμερικανός Πρόεδρος στην υπόθεση της απελευθέρωσης του από τους Τούρκους

Τούρκοι αξιωματούχοι επέμεναν ότι η υπόθεση εμπίπτει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του ανεξάρτητου δικαστικού σώματος, αλλά οι κινήσεις του Ερντογάν υποδηλώνουν το αντίθετο, αφού ο οποίος έχει ασχοληθεί με τη διπλωματία ομήρων, δηλώνοντας δημοσίως ότι θα παραδώσει  τον ένα κληρικό σε αντάλλαγμα του άλλου: τον Brunson για τον Gulen.

3. S-400-F-35

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν επίσης για τα σχέδια της Άγκυρας η οποία αγόρασε το αντιαεροπορικό ρωσικό σύστημα S-400.

Αυτό το σύστημα δεν είναι διαλειτουργικό με το ΝΑΤΟ και θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των μαχητικών αεροσκαφών F-35.

Για τον λόγο αυτό οι ΗΠΑ έκαναν πολλές προσπάθειες να πείσουν την Τουρκία να μην το ενεργοποιήσει και επί της ουσίας ή να το αποδώσει πίσω στη Ρωσία, ή να το εναποθηκεύσει , αδρανοποιώντας το,

Η Τουρκία αδιαφόρησε, με αποτέλεσμα αφενός οι ΗΠΑ να την αποβάλλουν από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών stealth F-35, αφετέρου να τις επιβάλλουν κυρώσεις για τους S-400 βάσει του νόμου Countering America's Adversaries Through Sanctions (CAATSA) που απαγορεύουν συναλλαγές με ρωσικές αμυντικές βιομηχανίες

4. Halkbank

Επίσης ενέργειες του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την τουρκική οικονομία.

Για παράδειγμα, το Υπουργείο Οικονομικών μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει πρόστιμο στην κρατική Halkbank για απάτη και συνωμοσία για παραβίαση των κυρώσεων του Ιράν στην εποχή του Ομπάμα και επιβολή νέων κυρώσεων σε χώρες που δεν σταματούν όλες τις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου

5. ΝΑ Μεσόγειος-Ελλάδα-Κύπρος

Περιοχές και κράτη στους οποίους ξεδιπλώθηκε η τουρκική επιθετικότητα με σοβαρούς κινδύνους για στρατιωτική ανάφλεξη, η οποία απεφεύχθη τελικά χάρη σε διπλωματικές ενέργειες με την ενεργή συμμετοχή της ΕΕ.

6. Η στάση του Τράμπ και των ΗΠΑ

Όταν ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Ερντογάν ήλπιζε ότι o Αμερικανός Πρόεδρος θα διορθώσει τα κακώς κείμενα της εποχής του Ομπάμα, λαμβάνοντας μέτρα όπως η έκδοση του Γκουλέν και θα έπαυε να βοηθάει τους Κούρδους του  YPG.

Ωστόσο, η νέα  Αμερικανική διοίκηση δεν παρέκκλινε σημαντικά από τις υπάρχουσες πολιτικές των ΗΠΑ για την Τουρκία.

Η διμερής σχέση φορτίστηκε τον Ιανουάριο του 2018, όταν ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στην περιοχή Αφρίν της βορειοδυτικής Συρίας, πολεμώντας κατά των Κούρδων του YPG.