Είναι γνωστό ότι συχνά οι στρατιωτικές ασκήσεις είναι και στρατιωτικές επιδείξεις και στρατιωτικές εκθέσεις. Και με την έννοια της εμπορικής έκθεσης…
Είναι μια ευκαιρία να παρουσιαστούν οπλικά συστήματα που χρησιμοποιεί μια χώρα, ώστε να τα αγοράσει μια άλλη.
Αυτό φαίνεται πώς έγινε στο πλαίσιο της πολυεθνικής άσκησης Ηνίοχος 2019, μια γεύση της οποία πήραν και οι Αθηναίοι με τις πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το κέντρο της πόλης την Πέμπτη 4 Απρίλη.
Γιατί τα… φώτα της δημοσιότητας έκλεψαν τα F-35 όπως και η συζήτηση για το εάν εξετάζει η χώρα το ενδεχόμενο να αγοράσει τα συγκεκριμένα μαχητικά. «Εμείς πέρα από την αναβάθμιση των F16 είμαστε και στη διαδικασία να επιλέξουμε το καινούργιο αεροπλάνο που θα έχει η Ελλάδα ώστε να μπούμε σιγά σιγά στη νέα γενιά αεροσκαφών», δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης.
Μια συζήτηση που κρατάει καιρό
Η συζήτηση για τα F-35 κρατάει από το 2017 τουλάχιστον. Με αφορμή την ανακοίνωση της Τουρκίας ότι θα αγόραζε τον συγκεκριμένο τύπου αεροσκάφους υπήρξαν διάφορες φωνές στην Ελλάδα που υποστήριξαν ότι θα έπρεπε να πάρει και η Ελλάδα έναν αριθμό μαχητικών αεροσκαφών F-35 ώστε να διατηρήσει ένα πλεονέκτημα στο Αιγαίο.
Όμως, υπήρξαν και πολλές φωνές που υπενθύμισαν μια σειρά άλλες παραμέτρους. Η Ελλάδα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα F-16 και η αναβάθμισή τους δεν ήταν μόνο μικρότερου κόστους από την προμήθεια των F-35 αλλά και αφορά πολύ μεγαλύτερο αριθμό αεροσκαφών. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της άποψης ήταν πολύ προτιμότερο η Πολεμική Αεροπορία να έχει αναβαθμισμένο τον κορμό της παρά να έχει απλώς 30 αεροπλάνα «επόμενης γενιά».
Φυσικά, όλες αυτές οι συγκρούσεις δεν αφορούν μόνο τα αντικειμενικά τεχνικά χαρακτηριστικά αλλά και τις συγκρούσεις ανάμεσα σε εταιρείες που εμπορεύονται οπλικά συστήματα.
Αποτυπώνουν επίσης και τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να «σπρώξουν» στους υποψήφιους πελάτες τα οπλικά τους συστήματα.
Η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ είναι πολύ σημαντική, φροντίζει πάντα να δίνει προεκλογικές οικονομικές ενισχύσεις σε υποψηφίους και από την κλίμακα των παραγγελιών εξαρτώνται πολλές θέσεις εργασίας και το θέμα αυτό συχνά κυριαρχεί σε εκλογικές αναμετρήσεις. Αλλά και η αμερικανική κυβέρνηση προσφέρει διάφορες μορφές χρηματοδοτικής διευκόλυνσης των αγοραστών μέσω των πιστώσεων FMS.
Τελικά, η ελληνική κυβέρνηση πρόκρινε τη λύση της αναβάθμισης των F-16. Θυμίζουμε ότι και αυτή η λύση ήταν ούτως ή άλλως ιδιαίτερα ακριβή για μια χώρα εντός μνημονίων. Άλλωστε, οι ΗΠΑ φάνηκε ότι ούτως ή άλλως ήταν ικανοποιημένες με αυτή τη λύση.
Τα F-35 επανέρχονται
Όμως, η λογική των αμυντικών προμηθειών, ιδίως από την πλευρά των… πωλητών είναι πάντα «γιατί να μην αγοράσετε και κάτι παραπάνω;». Άλλωστε, στα οπλικά συστήματα η λογική είναι ότι πάντα θα υπάρχει και κάτι πιο αναβαθμισμένο που θα υποχρεώνει μια χώρα να το αγοράσει αργά ή γρήγορα, εάν δεν θέλει να βρεθεί σε υποδεέστερη θέση στην όποια τοπική ή περιφερειακή κούρσα εξοπλισμών.
Με αυτή την έννοια, καθόλου τυχαία δεν ήταν η δήλωση του αμερικανού Πρέσβη Τζέφρι Πάιατ ότι οι ΗΠΑ θεωρούν σημαντική τη συμφωνία για την αναβάθμιση των F-16 αλλά και ότι αυτή μπορεί να οδηγήσει και στην προμήθεια των F-35.
Ακόμη πιο σαφής ήταν ο επικεφαλής της υπηρεσίας του αμερικανικού Πενταγώνου για τα F-35 αντιναύαρχος Μαθάιας Γουίντερ ο οποίος σε κατάθεση του ενώπιον του Κογκρέσου δήλωσε ότι οι πωλήσεις του προηγμένου μαχητικού θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον στη Σιγκαπούρη, στην Ελλάδα, στη Ρουμανία στην Ισπανία και στην Πολωνία.
Είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται πάρα πολύ για να προωθήσουν τις πωλήσεις του συγκεκριμένου αεροσκάφους. Η Lockheed Martin η εταιρεία που το κατασκευάζει είναι η μεγαλύτερη αμυντική βιομηχανία στον κόσμο με συνολικά συμβόλαια με την αμερικανική αλλά και ξένες κυβερνήσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Έχει ταυτόχρονα ένα από τα πιο αποτελεσματικά συστήματα λόμπι στο Κογκρέσο με μεγάλες χρηματοδοτήσεις σε ένα ευρύ διακομματικό φάσμα υποψηφίων, ενώ πάντα υπενθυμίζει τη σημασία των χιλιάδων θέσεων εργασίας που υποστηρίζει.
Το δε πρόγραμμα των F-35 είναι κορυφαία δραστηριότητα της εταιρείας με το μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς να προορίζεται να αποτελέσει τον κύριο όγκο της τακτικής αεροπορίας των ΗΠΑ. Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα χρειάζεται και ισχυρές πωλήσεις στο εσωτερικό.
Η κυβέρνηση θέλει θα μας δεσμεύσει σε μια νέα πανάκριβη αμυντική σύμβαση;
Το τι κάνουν οι Αμερικανοί για να προωθήσουν μία από τις βασικές τους βιομηχανίες μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό.
Το ερώτημα είναι εάν θέλει η ελληνική κυβέρνηση να ανοίξει τέτοια συζήτηση τώρα με τον κίνδυνο να δεσμευτεί η χώρα σε μια πανάκριβη αγορά ενός αεροσκάφους για το οποίο η ίδια η κατασκευάστρια εταιρεία αναφέρει ως χαμηλότερη δυνατή τιμή τα 89 εκατομμύρια δολάρια.
Και το ερώτημα γίνεται πιο πιεστικό εάν σκεφτούμε ότι ήδη «τρέχει» το πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16, που ούτως ή άλλως αποσπά πόρους, και την ίδια ώρα υπάρχει όλο το τεράστιο πρόβλημα της λιτότητας, της συρρίκνωσης του προγράμματος δημόσιων επενδύσεων, των υψηλών ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς ιδιώτες.
Εκτός και εάν η κυβέρνηση, που έχει επενδύσει ιδιαίτερα στην αναβάθμιση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, εκτιμά ότι πρέπει σε αυτό το πλαίσιο και να δεσμεύσει τη χώρα σε μια αγορά που εκ των πραγμάτων θα σημαίνει ότι πόροι που θα μπορούσαν να πάνε σε πιο επείγουσες κοινωνικές ανάγκες θα καταλήξουν σε αμυντικές δαπάνες.