Στρέφεται η Ελλάδα δεξιά; «Μακεδονικές» καταλήψεις, δημοσκοπική άνοδος της ΝΔ και αλλαγές στις αξίες

Η οκταετία της οικονομικής κρίσης και του Μνημονίου σημαδεύτηκε από μια πρωτόγνωρη κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Το κραταιό ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά κατέρρευσε. Ταυτόχρονα, ο άλλος πόλος του δικομματισμού, η Νέα Δημοκρατία, υποχώρησε σημαντικά. Το κενό πολιτικής εκπροσώπησης ήρθε να καλύψει ο ΣΥΡΙΖΑ. Το 2015 θα πραγματοποιηθεί κάτι που κανείς δεν είχε διανοηθεί μετά τον Αύγουστο του 1949: Ένα κόμμα που συνδεόταν με τη παράδοση του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, έγινε κυβέρνηση.

Βέβαια οι πιο διεισδυτικοί αναλυτές είχαν ήδη ανιχνεύσει την άνοδο του αριστερού ριζοσπαστισμού στην ελληνική κοινωνία ήδη από τη δεκαετία 2000-2010. Δεκαετία όπου είχαμε το διεθνές ρεύμα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, την αναθέρμανση του φοιτητικού κινήματος με το άρθρο 16 και τον Δεκέμβρη του 2008.

Οι «μακεδονικές» καταλήψεις

Ωστόσο, με τη θητεία της κυβέρνησης Τσίπρα να πλησιάζει στο τέλος της, παρατηρούμε τα σημάδια μιας δεξιάς στροφής της ελληνικής κοινωνίας. Το πιο πρόσφατο δείγμα είναι οι λεγόμενες «μακεδονικές» καταλήψεις. Ασφαλώς πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν κάνουμε πολιτικές αναλύσεις για τους δεκαεξάρηδες. Κατά καιρούς έχουν γίνει καταλήψεις για να γίνουν στρογγυλές οι τυρόπιτες…. Επίσης είναι προφανές ότι οι τρέχουσες καταλήψεις δεν έχουν αρκετή μαζικότητα για να χαρακτηριστούν «κίνημα».

Όταν όμως έχουμε κινητοποιήσεις σε πεντακόσια και πλέον σχολεία, κάτι σημαντικό συμβαίνει. Πολύ περισσότερο, όταν αυτές οι καταλήψεις τις προηγούμενες μέρες είχαν καταγγελθεί από την κυβέρνηση αλλά και από τις οργανώσεις της Αριστεράς ως ακροδεξιές και υποκινούμενες από τη Χρυσή Αυγή.

Στο κλίμα που διαμορφώθηκε, οι καταλήψεις συνιστούσαν δήλωση πολιτικού φρονήματος, υπό την έννοια ότι οι συμμετέχοντες γνώριζαν ότι η κινητοποίηση τους θα λάμβανε συγκεκριμένο «χρωματισμό». Σε κάποιες περιπτώσεις αυτός ο πολιτικός «χρωματισμός» ήταν ανοιχτά νεοφασιστικός με συνθήματα όπως «Η Δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία». Σε άλλες περιπτώσεις υπήρξε πιο μετριοπαθής, αλλά πάντοτε δεξιός.

Μιλώντας στην Έλλη Στάη και το Open, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος παρατήρησε: «Υπάρχει στο εσωτερικό της μαθητικής κοινότητας ένα αντιδραστικό πολιτικό ρεύμα το οποίο φλερτάρει ανοικτά με την ακροδεξιά και εδώ υπάρχουν και οι συγκεκριμένες πολιτικές ευθύνες των κομμάτων της αντιπολίτευσης».

Προφανώς κάποιος που ανήκει στον χώρο της Δεξιάς δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ τον όρο «αντιδραστικός». Η παρατήρηση του κ. Τζανακόπουλου όμως είναι ορθή. Διαμορφώνεται όντως ένα δεξιό και ακροδεξιό ρεύμα σε τμήμα της νεολαίας. Το συγκεκριμένο ρεύμα έχει μια ειδοποιό διαφορά από την εδώ και δεκαετίες πολύ ισχυρή ΔΑΠ-ΝΔΦΚ στα πανεπιστήμια.

Η ΔΑΠ συγκροτήθηκε με βάση το σύνθημα «ανοιχτό πανεπιστήμιο», ενώ τώρα βλέπουμε μια δεξιόστροφη κινητοποίηση που κλείνει τα σχολεία, υιοθετώντας πρακτικές της Αριστεράς. Από αυτή τη σκοπιά, το φαινόμενο είναι πρωτοφανές.

Οι δημοσκοπήσεις

Ακόμα πιο σημαντικά από τις καταλήψεις είναι τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων. Όλες οι μετρήσεις όλων των εταιριών δείχνουν πρωτιά τη ΝΔ, μεγάλη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ και ποσοστό του Κυριάκου Μητσοτάκη που ξεπερνάει κατά πολύ το 29.66% που πήρε ο Αντώνης Σαμαράς το 2012.

Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν κάνει λόγο για «μυστικές δημοσκοπήσεις» που δίνουν άλλα αποτελέσματα. Η κοινή λογική λέει όμως ότι αν όντως είχαν θετικές δημοσκοπήσεις θα τις δημοσίευαν για να αλλάξει το κλίμα.

Έχει μεγάλη σημασία ότι η ΝΔ ανεβαίνει όχι μόνο προσποριζόμενη οφέλη από τη δυσαρέσκεια πρώην ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και προσελκύοντας ψηφοφόρους κυρίως του Ποταμιού και δευτερευόντως του ΚΙΝΑΛ. Δηλαδή παρατηρείται μετακίνηση από το Κέντρο προς τη Δεξιά. Η μετακίνηση αυτή γίνεται τη στιγμή που ο Κυριακός Μητσοτάκης υιοθετεί την ατζέντα της λαϊκής Δεξιάς σε μείζονα ζητήματα όπως το Μακεδονικό και το εκκλησιαστικό, ενώ ο Μάκης Βορίδης ρίχνει το (ιδεολογικό) γάντι στην άλλη πλευρά, μιλώντας για «λανθασμένες ιδέες της Αριστεράς».

Οι αξίες

Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η διεργασία που γίνεται στο επίπεδο των αξιών. Στην έρευνα της Public Issue «Πολιτικές αξίες & ιδεολογίες σήμερα στην Ελλάδα-Πώς άλλαξε ο ιδεολογικός χάρτης, στην περίοδο 2009-2017», καταγράφεται σημαντική ενίσχυση των συντηρητικών αξιών και στάσεων.

Στα συμπεράσματα της έρευνας αναφέρεται: «Ως αποτέλεσμα της ιδεολογικής μεταστροφής του κυβερνώντος κόμματος, παρατηρείται μια εντυπωσιακή ιδεολογική μεταστροφή της ελληνικής κοινωνίας στην ιδιώτευση και στον συντηρητισμό. Οι αξίες που καταγράφουν σήμερα τη μεγαλύτερη άνοδο, σε σύγκριση με την κοινωνική τους αποδοχή στην απαρχή της κρίσης το 2009 είναι ο «Ιδιωτικός Τομέας», +18%, η «Δεξιά», +12% και ο «Νεοφιλευθερισμός», +8%, η αποδοχή του οποίου, ωστόσο και παρά την αύξησή της, παραμένει περιορισμένη» (δείτε εδώ την έρευνα).

Αλλά και σε άλλες έρευνες, βλέπουμε τη δεξιά ατζέντα να υπερτερεί σε πεδία όπως η ασφάλεια, οι επενδύσεις, η εκκλησία, ο στρατός κα η οικογένεια.
Το ερώτημα

Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε λόγο για δεξιά στροφή της ελληνικής κοινωνίας; Θα ήταν προτιμότερο να παραμείνουμε πιο συγκρατημένοι και να περιοριστούμε στην παρατήρηση ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι συντελείται αυτή η στροφή. Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι εκλογές και οι στάσεις που υιοθετούν οι πολίτες παραμένουν εξαιρετικά ευμετάβλητες. Τους επόμενους μήνες θα μπορέσουμε να βγάλουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα.